DE GRENZELOZE GENERATIE

van de IK-cultuur naar het NU-denken
Het eerste decennium van de 21ste eeuw is voorbij. De oudste kinderen geboren in de nieuwe eeuw zijn nu tien jaar. Ze zijn de jongste telgen van wat in generatieonderzoek en onder trendwatchers ‘de grenzeloze generatie’ wordt genoemd. Deze tieners heten voorlopig ook wel de ‘Millennium-generatie’. In hun boek ‘De grenzeloze generatie en de eeuwige jeugd van hun opvoeders’ bezien Frits Spangenberg en Martijn Lampert het karakteristieke landschap van leeftijden in de afgelopen zestig jaar. Onderzoeksbureau Motivaction heeft daartoe 25 jaar representatief diepteonderzoek gedaan onder jeugdigen.


1941-1955 – De Protestgeneratie
De generatie van vlak na de oorlog noemen we de babyboomers of de ‘protestgeneratie’. Opgevoed in veelal christelijke waarden en normen door de ‘Vooroorlogse generatie’ (1910-1930) en de ‘Stille generatie’ (1931-1940) is dit de generatie van het hippiedom met als mijlpaal mei 1968; de grote protesten en de studentenoproer in heel West-Europa. Wat waren de normen en waarden van hun opvoeders? Zuinigheid met vlijt bouwt huizen als kastelen. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Een groot arbeidsethos in combinatie met zichtbare littekens van de 2e Wereldoorlog. Maar de babyboomers legden voor een groot deel deze normen en waarden af. Dat ging van ‘au’. Het was een roerige tijd. De samenleving ontzuilde en ontkerkte, zoals de generatie van nu ‘ontvolgt’ en ‘ontvriendt’. De hippies waren van de ‘flower power’, de vrije seks en het vrijelijk gebruik van drugs. Het is ook de tijd van de eerste grootschalige bejaarden- en verzorgingshuizen. De babyboomers zijn tot grote welvaart gekomen in een era van onbegrensde mogelijkheden en het is de generatie die van zichzelf meent met de welvaart ‘redelijk verantwoord’ te zijn omgesprongen.
De Stille generatie en de generatie Nix verbonden met hét geluidslijntje van de generatie X: de iPod.

1956-1970 – Generatie Nix
‘De verloren generatie’, ook wel de generatie Nix genoemd. De generatie die momenteel rond de 50 jaar oud is. De kruisraketten-generatie. Het is de generatie die lang heeft moeten wachten op het vrijkomen van de maatschappelijke posities die bezet werden (en deels nog worden) door de babyboomers. Inmiddels is de verloren generatie politiek en bestuurlijk wel zeer invloedrijk aan het worden. Het is de generatie die moest kampen met massale jeugdwerkeloosheid, het IJzeren Gordijn van de koude oorlog en de nucleaire dreiging (neutronenbom), het wegvallen van seksuele vrijheden met de intrede van aids. De generatie Nix moest ook een antwoord geven op de gevolgen van drugsverslaving en op depressie als volksziekte in Nederland. Zij maakten de opkomst van de therapeutisering van Nederland mee. Ik ben ok, jij bent ok en niemand was van hout… Kinderen uit deze generatie werden groot onder het sherry-matriarchaat en tijdens de tweede feministische golf. Het is de generatie van de krakers. Eenmaal volwassen maakten zij de enorm stijgende huizenprijzen mee, ze voerden strijd voor gelijke rechten voor homo’s en lesbo’s. Maar ze werden ook de ‘calculerende burger’ genoemd. Ze hadden ‘beleggingshypotheken’ en ‘spaarhypotheken’ en werden de kopers van de ‘woekerpolissen’. Als Yavis (young, attractive, verbal, intelligent and sociable) introduceerden zij het ‘onderhandelingshuwelijk’ en verschillende alternatieve samenlevingsvormen (‘hokken’, latten, het homohuwelijk). Het werd een no-nonsense generatie, de dinki’s (double income no kids), tweeverdieners, de anderhalfverdieners, het yuppendom. Een generatie die massaal ging scheiden tussen het veertigste en vijftigste levensjaar. De generatie Nix zag de dienstverleningstak in het Nederlandse bedrijfsleven enorm groeien, maakte de Internet-bubble (of dot-com bubble) mee en de opkomst van de ZZP-er, de ‘zelfstandige zonder personeel’.

1971-1985 - Generatie X
De generatie X wordt ook wel de ‘pragmatische generatie’ genoemd. Het zijn over het algemeen de ultra-gewenste en geplande kinderen. Ze werden opgevoed met meer dan uitstekende voorzieningen, gelijke kansen, ruime ontplooiingsmogelijkheden, veel eigen vrijheid en eigen keuze, veel nadruk op ‘jezelf zijn’, een grotere etnische diversiteit. Het werden de kinderen die volwaardig mochten meepraten in het ‘onderhandelingshuishouden’. Als nageslacht van de babyboomers en de ‘verloren generatie’ heeft de generatie X de traditionele waarden en normen van de Nederlandse samenleving voor een groot deel afgelegd of nooit meegekregen. Het werd een generatie met een grote vrijheid om te reizen. De eco-trips en adventure reizen naar verre bestemmingen werden massaal door de volwassenen van deze generatie benut. Grenzeloos zijn ze ook vanwege hun toegang tot mondiale informatienetwerken, het deelnemen aan de global society. Het werd de eerste ‘gaming’-generatie, met grote belangstelling van Internetspellen als Second Life, Farmville en het nieuwe fenomeen van de gokverslaving. Ook het wegvallen van familieverbanden maakt deze generatie grenzeloos. Het zijn merendeels kinderen uit één-ouder-gezinnen: de generatie met het grootste aantal gescheiden ouders sinds het begin van de 20ste eeuw. Zij zijn van het part-time werken, tijd voor jezelf, geen carrière willen maken. Ze werden de exponenten van de partydrugs (XTC, cocaïne, uppers en pep), de gedoogde softdrugscultuur, van house party’s en geweldig dichtbevolkte dance feesten. Maar het is ook de generatie die geneigd is om keuzes uit te stellen. Er ontbreekt een stimulans of een disciplinaire dwang. Het wordt ook wel de ‘patatcultuur’ of de generatie X genoemd. Alles gaat vanzelf. Denken ze.

De grenzeloze generatie is van de jeugdtaal, de straattaal, de sms-taal, de gangs en stadsbendes.

1986 en verder – Generatie Y
Heel veel namen circuleren er voor deze generatie. De ‘generatie Y’: de jeugdcultuur of de ‘Digitale generatie’. Ook wel de grenzeloze generatie genoemd. Of de achterbankgeneratie (door de ouders per MPV vervoerd van en naar school en allerhande activiteiten). De kinderen met de bomvolle agenda’s (personal organizers) waarin alles ‘leuk’ moest zijn. Paardrijden, vioolles, dansen, sporten en ook nog eens de generatie met een opvallend groot aantal; ‘hoog-begaafden’, ADHD-ers en autisme-spectrum-stoornissen. De gevalletjes van jeugd-burnout. Toch zijn dit de jongeren in de samenleving die slimmer, sterker en mondiger zijn geworden. YouTube, Hyves, MySpace, Facebook, gaming, Nintendo, Wii; hele marktverschuivingen maakten de grenzeloze generatie tot target en tienertrends tot lifestyle-concepten. Het is dan ook de generatie met vaak grote startschulden: dure mobieltjes, merkkleding, merkschoenen, merktassen. Het is de generatie van de ‘accessoires’ en van de must-haves. Weinig realistisch besef van eigen verdiencapaciteit en gepreoccupeerd met instant succes: beroemd en rijk worden (X-factor, The Voice of Holland, So you think you can dance, Hollands Next Top Model). De paparazzi pubers die de massale digitalisering van de fotografie op Flickr en Twitter vertaalden in jolige egokiekjes, met designer zonnebril en een indrinkmix. De Breezer babes, de drankketen, de groepsfeesten (danceparty’s), benchdrinking, happy-slapping, blasé en, zo lijkt het, weinig geëquipeerd voor een arbeidzaam leven.
De generatie Y is van de jeugdtaal, de straattaal, de sms-taal, de gangs en stadsbendes. De trendgevoelige generatie waaraan enorm veel geld wordt verdiend en die kampt met een relatief groot aantal jongeren dat aan depressies lijdt, aan verslavingen van verschillende soort en vorm. Tot slot: ze heten ook wel de ‘Pamper-generatie’, hun weerbaarheid is vaak schijn. Het stijgend aantal zeer jeugdige suïcides, de toename van het aantal Pro-Anna meisjes, de dikste generatie die Nederland ooit kende en de generatie met het grootste aantal afgekeurde Wajong-jongeren ooit; al die connotaties zouden ons zorgen moeten baren.
De trendgevoelige generatie waaraan enorm veel geld wordt verdiend

Wat wil je zelf lieverd?
Voor de bron van een deel van de minder gelukkige kwalificaties van zowel de pragmatische, als de grenzeloze generatie moeten we, zoals altijd, bij hun opvoeders te rade gaan. En wat zien we? De generatie Nix, maar ook de babyboomers hebben het moeilijk met ouder worden. Beide generaties kennen het voorland: de vergrijzing van Nederland en de eenzaam makende institutionalisering van de ouderenzorg op maat. Op mondjesmaat. Het geld is op, we moeten de tering naar de nering zetten en het is zeer de vraag of beide generaties het pensioen zullen gaan genieten dat hen een leven lang werd voorgespiegeld. Dan blijven we toch gewoon jong?
Gezellig samen met je kinderen blowen op de bank. Of je tieners laten ‘indrinken’ in de woonkamer. Het lijkt geweldig, maar de Nix ouders zijn grenzeloos geworden. Opvoeders die menen dat de jeugd geen grenzen nodig heeft. Geen wonder dat we de kinderen de ‘grenzeloze generatie’ zijn gaan noemen.
‘Alles kan, alles mag en niets heeft consequenties’, zegt Frits Spangenberg, samen met Martijn Lampert de auteur van het boek over de 'grenzeloze generatie'. ‘Jongeren geboren vanaf 1986 groeien op tot burgers die hoofdzakelijk met zichzelf bezig zijn, nauwelijks sociaal betrokken zijn en weinig of geen remmingen kennen'. De twee sociologen constateren dat volwassenen voornamelijk met hun kinderen willen ‘meedoen’, in plaats van een gids voor ze te zijn. ‘Ouders willen jong zijn en nemen steeds meer van de jongerencultuur over in plaats van een steun te zijn. Ze verzuimen het om grenzen te stellen. Ze willen het zo graag leuk houden. Daardoor worden hun kinderen niet snel volwassen’. (Dick Hofland, dinsdag 01 december 2009 in De Stem)
'Nee, eerst op contacts drukken en dan op redail'

Geen banger hart
Deze generaties opvoeders koketteren krampachtig met de eeuwige jeugd. Ze doen dat door aspecten van de jeugdcultuur uit de generatie X en de grenzeloze generatie zodanig te internaliseren dat er rolverdwazing ontstaat. Ze willen jong blijven. De moeder uit de oude Era Margarine spot die 'net zo slank als haar dochter' blijft, is nu de vrouw van de botox-injecties, de ooglift, de blonde highlights en het anusbleken. De vader van deze generatie verjongt in sportscholen, gebruikt anti-rimpel crèmes en koopt de prijzige gadgets die behoren bij zijn midlife crisis. Vader en moeder zijn gescheiden natuurlijk en bevolken ieder voor zich de e-dating sites en parenclubs van ons land op zoek naar een nieuwe jeugdliefde.
De laatste babyboomers zijn de zestigers van nu, maar ze willen het niet zijn. De eerste telgen van de generatie Nix zijn de vijftigers van nu, maar je moet het niet hardop zeggen. Ze zijn zo jong als ze zich voelen. En dat is piepjong. Zo jong dat hun kinderen er een beetje besmuikt om moeten lachen.
‘Er is geen banger hart, geen banger hart dan dat van mij. 't Kan zo niet langer anders keert 't zich nog tegen mij’, zingt de eeuwig jonge Cliff Richard van het Nederlandse levenslied, Rob de Nijs, achtenzestig en één van de eerste bayboomers. Maar dat zou je niet zeggen als je hem ziet.

© Taco Meeuwsen, all rights reserved.